رد پای فرش بر زندگی

فرش بافی یک نوع هنر جهانی است از این جهت که زیبایی پیچ و خم خطوط، عناصر طبیعی و نقش آفرینی رنگ های متنوع همگی در کنار هم اثری پدید آوردند که بیننده گاهی نمیتواند چشم از آن بر دارد. در زمان های قدیم از فرش ها به عنوان نمادی از سطح اجتماعی و وقایع تاریخی استفاده می شد. ثروتمندان برای تزئین کاخهای خود افرادی را برای بافت فرشهای زیبا و منحصر به فرد به کار میگرفتند. همچنین فرش ها به عنوان هدایای گرانبهایی برای میهمانان در نظر گرفته میشد. به نوعی مکان های مقدس داری فرش های منحصر بفردی بودند که به نوعی مسیر حرکت انسانی را از ورودی تا مقصد مورد نظر جهت دهی میکردند. بعضی فرش ها بدلیل دستباف بودن و یا یادگار تکه ای مهم از تاریخ گنج محسوب میشدند و در مراکزی حفاظت میشدند. امروزه نقشش آفرینی فرش ها در زندگی ما جایگاهی بالاتر از پوشش کف خانه ها دارد.
 
فرش های تولید شده معمولا در پس حادثه یا رویداد فرهنگی ، اجتماعی و تاریخی متناسب با احوال مردم زمان خود بودند و با مشاهده ی یک فرش میتوان آن را به قومی نسبت داد و نسبت به دانستن روانشناسی رنگ و سمبل های استفاده شده در آن قدام کرد . شاید این موضوع مطرح شود که علم روانشناسی رنگ ها و اشکال در گذشته وجود نداشته است، پس نکته ی مهمتری مطرح میشود که انسان بدون هیچگونه علمی میل به ترکیب رنگ ها و بروز احوالات خود از طریق اشکال متفاوت و رنگ های سرد و گرم داشته است و بطور ذاتی علاقه مند به پیروی از طبیعت بوده است. پس فرش ها کاملا از عوامل محیطی و فرهنگی  تاثیر میگرفتند و در مقابل بر روی احوالات مردم زمان خود و نسل های بعد بسیار تاثیر گذار بودند . نقش فرش ها از ابتدا برروی ظروف فلزی بصورت قلمزنی یا کاشی های ابنیه ی مهم و ظروف سفالی هک میشد . فرش ها پس از مدتی با ارتقای فرهنگ آپارتمان نشینی و تاثیر روانی دکوراسیون بر محیط زندگی از خاص ترین عناصر دکوراتیو منزل به حساب می آیند که در مینیمال ترین نوع دکوراسیون ها نیز حتی بصورت تک رنگ یا با نقوش ساده دیده میشوند. فرش ها محل تجمع انسانی را به چشم های انسان نشان میدهند و انسان با یک دانش قبلی ثبت شده در ذهن خود میداند که در هر فضایی فرش پهن میشود آرامشی به دنبال خواهد داشت و به نوعی اسباب راحتی و توجه فراهم خواهد شد. در برخی مواقع فرش ها معرف یک فضای خاص میشوند بطوری که در نگاه اولیه به فرش در ذهن خود تصویری از فضایی که فرش میتواند در آنجا استفاده بشود خلق میکنیم و فرش را به محیطی نسبت میدهیم . مانند قالیچه های راهرو برای تعیین مسیر، فرش های محرابی مسجد و ... .
با گذر زمان بیشتر فرش ها به نوعی تزئینات دیواری درامند و افراد ترجیح میدادند از یک قالی ساده در کف و یک تابلو فرش نفیس در سطوح دیوار های خود استفاده کنند و به نوعی دکوراسیون مجللی را در عین استفاده از عناصر مینیمال ایجاد کنند. در سبک های بوهو و وینتیج بعضی از طراحان پارچه یا گلیم های کوچکی را به دیوار آویزان میکردند و گاهی نقش های اصیل قالی های ترکمن و نماد های با ارزشی در آنها دیده میشد که گویی عامل انرژی بخش و رفع استرس انسانی بودند . اندکی بعد پارچه های اصطلاحا کلاژی با طرح فرش تولید شد که مصارف گوناگونی مانند رومیزی ، شال مبل، پوشاک و ...داشتند. به زبان ساده تر میتوان گفت مردم آنقدر با طرح های باستانی فرش ارتباط برقرار کردند که در لباس های روزمره ی خود از رنگ و نقش فرش بی نصیب نماندند. به نوعی تاثیر روانی نقش فرش بر زندگی مردم کاملا مشهود است.
 

از جمله جذابیت های فرش ایرانی میتوان به جزئیات هئشمندانه و هنرمندای آن اشاره کرد که به زیبایی، طیف رنگ های اولیه و ثانویه را کنار هم میچیند و اثری بی نظیر به تصویر میکشد. اثر پذیری هنر از مردم و مردم از هنرمند فرایندی غیر قابل انکار است. امروزه نقوش هندسی فرش های ایرانی فراتر از صنعت فرش بافی پیش میرود . نقش فرش ها برروی اشکال تزئینی و مورد استفاده کشیده میشود به گونه ای که هنرمندان خارجی گاهی برای خلق آثار خود از این نقوش در رنگ های متفاوت بر روی اجسام ملموس در روزمره ی انسان بهره میگیرند مانند هنرمندانی که امروزه نقش فرش را برکفش ها  میکشند و آنها را بعنوان اثری هنری به جامعه معرفی میکنند تا فرد بداند هر قدمی که بر خواهد داشت با به همراه داشتن نماد باور های گذشتگان، در حال و آینده ی وی تاثیر میگذراد.
نویسنده : یاسمن طهماسبی